اوتيسم نوعي اختلال رشدي است كه تاکنون علت آن مشخص نشده است. اين بيماري تا يك سالگي تشخيص داده نميشود، اما در 2 يا 3 سالگي كمكم خود را نشان ميدهد.
این بيماري با اختلال رفتاري، عدم تكامل عصبي، ناتواني در گفتار و عدم برقراري ارتباط اجتماعي در كودكان همراه است.
گرچه علت اصلي بروز اين بيماري هنوز ناشناخته است با اين وجود مشخص است كه اين بيماري گاهي ميتواند در قالب يك بيماري ديگر ظاهر شود، به اين معني كه يك بيماري با علتي شناخته شده و با علائمي متفاوت از جمله اوتيسم ميتواند وجود داشته باشد. در برخي موارد نيز اوتيسم به شكل اوليه و بدون همراهي با بيماريهاي ديگرخود را نشان ميدهد.
در اين زمينه ميتوان به برخي بيماريهاي شايع از جمله بيماريهاي ژنتيكي مانند سندرم رت، سندرم ايكس شكننده يا بعضي بيماريهاي متابوليكي مانند فنيلكتونوري اشاره كرد. البته همانطور كه گفته شد، گاهي هم اوتيسم تنها و بدون همراهي با بيماري خاصي بهوجود ميآيد.
علائم
كودك در سال اول يا دوم زندگي ممكن است تواناييهاي گفتاري را به دست آورد، ولي بعد از 2 يا 3 سالگي اين توانايي را از دست ميدهد يا اينكه اصلاً در اين مدت توانايي گفتاري را كسب نميكند و قادر به سخن گفتن نيست. اين كودكان از لحاظ رفتاري با ساير بچهها كاملاً متفاوت هستند. كودكي كه اين مشكل را دارد با بچههاي ديگر ارتباط اجتماعي برقرار نكرده و بازي نميكند. همچنين هنگامي كه با كودك صحبت ميكنيد با شما ارتباط چشمي برقرار نخواهد كرد.
در اين گروه كودكان حركات غيرطبيعي، مانند تكان دادن دستها را ميتوانيم ببينيم. آنها خيلي سر و صدا كرده و جيغ ميكشند. حرف نميزنند و گاهي اوقات كلماتي تكراري از صحبت ديگران را پشت سر هم بارها و بارها تكرار ميكنند. آنها با اسباببازي سرگرم نشده يا به شيوهی مناسبي با آن بازي نميكنند.
به عنوان مثال اگر ماشيني براي بازي در اختيار او بگذاريم، ممكن است ساعتها فقط چرخ آن را بچرخاند يا ماشين را خراب كرده و بشكند. اين بچهها بيشتر دوست دارند با وسايل منزل بخصوص لوازمي كه سر و صدا دارند، مانند قابلمهها بازي كنند. آنها از سر و صدا به خصوص آهنگ نيز خيلي خوششان ميآيد.
اين بچهها مرتب حركاتي غيرطبيعي را بهصورت تكراري انجام ميدهند يا اينكه مشغول انجام فعاليتي خاص به طور دائم و پشت سر هم ميشوند. به عنوان مثال ممكن است 20 يا 30 بار پشت سر هم تلويزيون يا چراغ را خاموش و روشن يا در را باز و بسته كنند. آنها همچنين از كارها و حركات چرخشي خوششان ميآيد؛ به اين معني كه يا خودشان چيزي را ميچرخانند يا دور خود ميچرخند يا به وسيلهاي كه در حال چرخش است ـ مانند ماشينلباسشويي يا پنكه ـ خيره ميشوند. به علاوه، اين كودكان از حمام و غوطهور شدن در آب لذت برده و با اين كار آرام ميشوند.
با توجه به اينكه اين بچهها ممكن است تشنج هم داشته باشند، تشنج آنها بايد حتماً درمان شود. در مواردي نيز ممكن است تشنج نداشته باشند اما وقتي پزشك نوار مغز ميگيرد، نوار آنها غيرطبيعي بوده و در اين شرايط نيز بايد حتماً درمان انجام شود. اين درمانها ميتواند به بهبود رفتار آنها هم كمك كند.
درمان
در اين بيماري حتماً بايد از داروهايي براي بهبود اختلال رفتاري، توجه و تمركز استفاده شود تا بعد از آن بتوانيم اقدامات توانبخشي مانند رفتاردرماني و كاردرماني ذهني را براي آنها انجام دهيم. پس از اينكه ارتباط كودك با داروها و رفتار درماني بهبود يافت ميتوانيم گفتاردرماني را هم شروع كنيم.
پاسخ به اين درمانها به درصد بهرهی هوشي بچهها مربوط است. درصد كمي از اين بچهها با وجود اينكه ارتباط اجتماعي برقرار نميكنند، هوش طبيعي يا حتي بالاتر از طبيعي دارند. اما درصد زيادي از آنها هوششان پايينتر از حد طبيعي است كه در اين موارد به درمانها به سختي پاسخ ميدهند.
بعيد است كودك حالتي صد درصد طبيعي پيدا كند، اما اگر بچه بهرهی هوشي خوبي داشته و بتوانيم با داروها اختلالات رفتاري او را كنترل كنيم، يا در صورت وجود نوارمغزهاي غيرطبيعي بتوانيم با دارو آن را كنترل و تشنجش را درمان كنيم ميتوانيم اميدوار باشيم كه درمان تا حد زيادي مفيد بوده است.
با توجه به اينكه اين بچهها اغلب بهسختي ميتوانند در مدارس عادي ادامه تحصيل دهند، ميافزايد: «امروزه در شهر تهران و چند شهر بزرگ ديگر مدارس اوتيسم وجود دارد كه اين كودكان ميتوانند در آن مدارس آموزش ببينند. اگرچه در مدارس اوتيسم هم آموزش معمول درسي وجود دارد، اما دركنار آن آموزشهاي رفتاري، گفتار درماني و... هم براي آنها انجام ميشود.
توصيه به والدين
والدین باید در صورت بروز چنين شرايطي به پزشك متخصص مراجعه كنند تا هرچه زودتر بررسيهاي ژنتيكي و متابوليكي انجام شود. اگر اوتيسم در ارتباط با بيماري ديگري باشد، هر چه زودتر بايد بيماري اصلي مشخص شده و با تشخيص علت اصلي بتوان درمانهايي را مرتبط با آن انجام داد. همچنين اگر بعد از تشخيص اوليه، علتي براي بيماري پيدا نشد بايد هرچه زودتر اقدامات توانبخشي و درمانهاي لازم را شروع كرد.
|