گرچه همه برقرار كردن ارتباط با ديگري را مي‌دانند و مي‌شناسند اما براي انجام هر كاري اصول و روش‌هايي وجود دارد. عوامل بسياري را مي‌توان در ايجاد ارتباط برشمرد؛ مثل برخورد اول بين دو نفري كه قبلاً همديگر را نديده بودند. شانس و موقعيت‌هاي محيطي، موضوع مورد گفت‌وگو و ... .

شايد اين موارد به نظر ساده و كم اهميت باشد. عوامل ديگري نیز هست كه هم اهميت بيشتري دارد و هم موارد بسيار ظريفي است كه گاهي از آن غافلیم و يا به آن كم‌توجهي كرده‌ايم؛ مثل:

1. زبان بدن: منظور طرز نشستن و ايستادن، راه رفتن، حركت دست‌ها موقع صحبت، حالت‌هايي كه به چهره‌ی خود مي‌دهيم، حتي لبخند زدن.

2. اعتقادات، ارزش‌ها، باورها و افكار، كه واقعيت وجودي ما را مي‌سازد.

3. تن صدا، آهنگ و لحن گفتار ما

4. روشن و واضح بودن موضوع مورد بحث

5. هنر گوش دادن

6. عشق؛ عشقي كه انحصارطلبانه نباشد

7. همدلي

8. صداقت

و مواردي ديگر.

در این‌جا ذكر چند نكته لازم به نظر مي‌رسد:

1- هر كدام از اين موارد اهميت ويژه‌اي دارد ولي اين‌گونه نيست كه رعايت كردن يك يا چند مورد كافی است. هر كدام به جاي خود لازم است تا بتوانيم ارتباط خوب و سالم‌تري برقرار كنيم.

2- ارتباط اثربخش به آساني ميسّر نمي‌شود و نياز به آگاهي و تمرين دارد. شايد مهم‌ترين قدم در ايجاد و بهبود ارتباط، صداقت باشد، هم با ديگران و هم با خود. صداقت به معناي باز و صريح بودن در ابراز احساسات، نيازها و عقايد خود است. اين كه فردي سعي كند خويشتن واقعي خود را ناشناخته نگه دارد، كاري شاقّ و لجاجت‌آميز است.

3- در حقیقت، صرف نظر از قصد و نيت ما ارتباط همان پيامي است كه گيرنده‌ی پيام (شنونده، مثل همسر) دريافت مي‌كند و مي‌فهمد. در اين ميان حسن نيّت ما كفايت نمي‌كند. پس بهتر است دقت كنيم تا پيام‌مان به درستي منتقل شود.

4- بهتر است هر جا نكته‌اي روشن و مفهوم نيست، درباره‌اش كنيم تا موضوع روشن شود و دچار سوءتفاهم نشويم.

5- شناسايي و پذیرش موانع ارتباطي و سعي و تلاش در رفع آن مهم‌ترین گام در برقراری ارتباط است.  

1- فضاي ارتباطي

منظور از فضاي ارتباطي، زمان و مكاني است كه انتخاب مي‌كنيم تا در آن موقعيت با همسرمان گفت‌وگو کنیم و ارتباطی سالم و صمیمانه برقرار سازیم. ضروری است برای ایجاد چنین فضایی عوامل مؤثر در آن را بشناسیم.

چه بايد كرد؟

مكاني كه در آن‌جا به گفت و گو مي‌پردازيد بهتر است به دور از سر و صدا و آشفتگي باشد؛ جايي باشد كه آرامش داشته باشيد و به راحتي بتوانيد با همسرتان به صحبت بنشينيد.

زمان نيز اهميت دارد. بهتر است هر دو نفر وقت لازم را داشته باشيد تا با فراغ بال و خيالي آسوده به گفت‌وگو بپردازيد. عجله نداشته باشيد تا نتيجه‌ی مناسب و خوبي بگيريد. اگر الآن زمان و مكان مناسبي سراغ نداريد، با توافق هر دو نفرتان گفت‌وگو را به زمان مناسب‌تري موكول كنيد.

مناسب نبودن روحيه‌ی يكي از زوجين، مثل عصبانيت، در ارتباط تأثير مستقيمي مي‌گذارد. اگر كنترل احساسات‌تان را به دست بگيريد قادر خواهيد بود موقعيت‌هاي‌تان را به خوبی تغيير دهید و با رفتار مناسب و صحيح گفت‌وگوهاي‌تان را در جهت مناسب پيش ببريد.

2- زبان بدن

يكي از عوامل مهم و بسيار تأثيرگذار بر ارتباط، حركات اعضای مختلف بدن است كه آن را "زبان بدن" مي‌نامند. هرگونه حركت مثل نحوه‌ي نشستن، حركت دست‌ها، پاها، حركت سر، ارتباط چشمي، لبخند و بسياري ديگر را شامل مي‌شود. هر كدام القاكننده‌ی پيامي از سوی شما به همسرتان است. چه بسا اين پيام‌ها نشان‌دهنده‌ی عصبانيت، انزجار، ترس، غم و يا شادي، رضايت، خوشحالي، آرامش و علاقه است كه با و مشاهده‌ی زبان بدن همسرتان مي‌توانيد به نحوه‌ی ارتباط‌تان با هم بيشتر پي ببريد.

چه بايد كرد؟

زبان بدن بيان‌كننده‌ی احساسات و افكار شماست و قبل از ارتباط كلامي، زبان بدن‌تان است كه سخن مي‌گويد. با زبان بدن مي‌توانيد همسرتان را به ادامه‌ی ارتباط تشويق کنید يا از آن دلسرد سازيد.

طبق بررسي‌هاي انجام شده، در ارتباط فقط 7% ارتباط كلامي است، 38% از راه تُن صدا و آهنگ و لحن گفتار، و 55% از طريق زبان بدن منتقل مي‌شود. اين آمار نشان‌دهنده‌ی اهميت بسيار زياد اين عوامل بر روند ارتباط است.

به خاطر داشته باشيد زبان بدن هم بيان‌كننده‌ی احساسات ماست و هم بر احساسات ما تأثير مي‌گذارد.

3- هنر گوش دادن

متأسفانه بیشترِ ما ياد گرفته‌ايم گوينده باشيم. در حالی‌كه مهم‌تر از گفتن، گوش كردن است. گوش كردن يعني با توجه شنيدن و درك عميق معناي گفته‌ها. گوش كردن به معناي قبول كردن و پذيرفتن صحبت‌ها نيست. گوش‌كردن شنيدن فعال و هدفمندِ صحبت‌هاست.

 در خيابان صداهاي مختلفي را به طور غير ارادي مي‌شنويد ولي گوش‌كردن عملي است ارادي واختياري. شما تصميم مي‌گيريد به حرف‌ها و صحبت‌ها گوش دهيد و چون تصميم مي‌گيريد، هدفمند است.

چه بايد كرد؟

هدف از گوش كردن، موافقت، سرزنش، دفاع يا قضاوت نيست. بلكه هدف درك معناي عميق گفته‌های همسرتان است که خود نشان دهنده‌ی علاقه‌ی شما به او و حرف‌هاي اوست. گوش کردن شما به همسرتان كمك مي‌كند به راحتي حرف‌هايش را با شما در ميان بگذارد. همسرتان حرف مي‌زند تا با شما ارتباط برقرار كند و چيزي را كه در دل دارد با شما مطرح كند. اگر شما به صحبت‌هاي او گوش نكنيد، او به دنبال شنونده‌ی ديگري خواهد رفت.

به همسرتان نشان دهيد كه به او توجه داريد و حرف‌هايش را با دقت گوش مي‌دهيد. تماس چشمي، حركت سر، سؤالات كوتاه راجع به موضوع صحبت و بيان برداشت‌هاي‌تان از صحبت‌هاي او، راه‌هاي مناسبي است كه نشان‌دهنده‌ی توجه شما به صحبت‌هاي اوست.

 روشن و واضح بودن موضوع بحث

منظور از روشن و واضح بودن، بيان صريح و كامل موضوع است. در گفت و گوهای روشن و واضح، احترام طرف مقابل حفظ می گردد و با اشاره به اصل مطلب از صحبت کردن در لفافه خودداری می شود.

چه بايد كرد؟

وقتي درباره‌ی موضوعي صحبت مي‌كنيد، آن را كاملاً واضح بيان كنيد. حاشيه رفتن و در لفافه سخن گفتن، موضوع را پيچيده مي‌سازد و گاه باعث تغيير موضوع مي‌شود.

اگر متوجه منظور اصلي صحبت‌هاي همسرتان نمي‌شويد سؤال‌هايي را از او بپرسيد كه همسرتان را تشويق كند تا درباره‌ی موضوع بیشتر توضيح دهد. از او بخواهيد موضوع را واضح‌تر بيان كند و در صورت امكان مثالي بزند. دقت كنيد سؤال‌هايي را كه مي‌پرسيد با "چرا" شروع نشود. اين سؤال‌ها معمولاً حالت مبارزه‌جويانه دارد و سرزنش‌آميز است و باعث می‌شود همسرتان حالت تدافعی بگیرد.

4- همدلي

همدلي يعني توان درك ديگري تا حد زيادي و به همان شكل كه او خودش را درك مي كند. در همدلی خود را جاي همسرمان می گذاریم و احساسات او را تجربه كنيم. همدلی يعني بي‌طرفانه دنياي حسي همسرمان را درک کنیم و از نظر حسي، تا حد امكان، با همسرمان يكي شويم.

همدلي يكي از نشانه‌هاي بلوغ روان‌شناختي افراد است.

چه بايد كرد؟

وقتي همسرتان مشكلي دارد يا از مسأله اي رنج مي برد حمايت روحي و احساسي خود را از او دریغ نکیند. او نیاز دارد شما وی را درک کنید.

با همدلي كردن نشان دهيد به همسرتان علاقه داريد، به او توجه مي‌كنيد و او را با ناراحتي‌هايش تنها نمي‌گذاريد. همدلي از هم‌زباني بهتر است.

5-  اعتماد به نفس

اعتماد به نفس در روابط ميان همسران در بيان نظر و دیدگاه آنان خود را نشان مي دهد؛ يعني در قالب كلمات، احساسات و ارزش‌هاي واقعي آن كه بخشي از مهارت ابراز وجود است.

چه بايد كرد؟

با ابراز وجود، اعتماد خود به همسرتان را نشان مي‌دهيد. این کار نشانه‌ی تلاش شما براي رابطه و زندگي بهتر است. ابراز وجود باعث كاهش مقدار زيادي از اضطراب و ترس شما در ارتباط با همسرتان می شود و در نهايت باعث مي‌گردد به همان شكلي كه دوست دارید زندگي كنید.