از نظر روانشناسي هر چيزي كه شما بر اساس عادت و براي تغيير روحيه‌ از آن استفاده كنيد، برايتان وابستگي به وجود مي‌آورد. وقتي اين وابستگي نسبت به سيگار باشد، بدين معني است كه احساس مي‌كنيد بدون آن نمي‌توانيد خود را كنترل كنيد. نيكوتين تنها ماده مخدري است كه در هنگام استفاده از آن مي‌توانيد به فعاليتهاي خود نيز ادامه دهيد. اين ويژگي ادامه عادت سيگار كشيدن را ساده مي‌كند.

چرا سيگار زيان‌آور است؟

قطران و مواد سمي موجود در سيگار باعث آسيب‌زدن به سلامت افراد مي‌شوند، اما نيكوتين موجود در تنباكو است كه باعث اعتياد مي‌شود و متأسفانه از نظر اعتياد‌آور بودن، در ميان انواع مواد مخدر، با هروئين و كوكائين قابل مقايسه است.

نارسايي در اكسيژن‌رساني به شش‌ها و ايجاد بيماريهايي نظير آمفيزم، برونشيت سرطان ريه و هم‌چنين آمادگي براي ابتلا به ساير سرطان‌ها، اختلال در دستگاه گردش خون، حمله قلبي، چروكيده‌شدن پوست، مشكلات دندان و لثه، آمادگي بيشتر براي ابتلا به آب مرواريد، ناتواني جنسي و بالاخره مشكلات باروري از عوارض ناشي از مصرف سيگار مي‌باشند.

يكي ديگر از خطرات مصرف سيگار نيز اين است كه نوعي ماده مخدر راهگشا است. يعني ماده مخدري كه تصور مي‌شود مصرف آن به استفاده از مواد مخدر خطرناكتري منجر مي‌شود.

تنفس دود سيگار ديگران و به عبارتي سيگار كشيدن ناخواسته نيز مي‌تواند خطر مشكلات تنفسي و ابتلا به سرطان را بالا ببرد و استنشاق آن براي افراد غيرسيگاري به منزله كشيدن 2 سيگار در هفته خطرناك است.

مبارزه براي ترك سيگار

حال اگر دوست داريد سيگارتان را ترك كنيد ابتدا بايد ببينيد در چه مواقعي و به چه علتهايي سيگار روشن مي‌كنيد؟ كنارگذاشتن يك عادت كار آساني نيست ولي با تلاش و كوشش و رعايت نكات زير مي‌توانيد موفق شويد:

ïاز قبل برنامه‌ريزي كنيد. در دفتر يادداشت خود روزي را براي ترك انتخاب كنيد و از همان روز اين كار را انجام دهيد و همچنين يكي از راهكارهاي مختلف ترك را كه براي شما سودمند به نظر مي‌رسد (و در ادامه به آن اشاره شده) انتخاب كنيد.

 ïهمه لوازم مربوط به سيگار را دور بياندازيد از قبيل فندك، كبريت، جاسيگاري و ...

ïمقادير زيادي آب بنوشيد. اين كار باعث خارج شدن سم از بدنتان مي‌شود.

ïاز غذاهاي سالم و سبك استفاده كنيد.

ïورزش كنيد. در يك كلاس ورزشي ثبت‌نام كنيد. استخر برويد. حتي كارهاي ساده‌اي مثل پياده‌روي باعث رسيدن هواي تازه به شش‌هاي شما و بهبود ضربان قلبتان خواهد شد.

ïاز كار خود ناراحت نباشيد. واقعيت اين است كه شما چيزي را كنار گذاشته‌ايد كه روزي از آن لذت مي‌برديد لذا اگر دلتان براي سيگار تنگ شد به آن اعتراف كنيد ولي احساسات خود را كنترل كرده و بدانيد به زودي حالتان بهتر خواهد شد.

ïاز محيطهايي كه در آن سيگار مي‌كشند دوري كنيد. حداقل تا زمانيكه بطور كامل سيگار را ترك نكرده‌ايد. از دوستانتان بخواهيد جلوي شما سيگار نكشند يا از آنان دوري كنيد.

ïدر هر زمان به همان روزي كه در پيش رو فكر كنيد. نه اينكه قرار است يك عمر سيگار نكشيد. فقط عزم خود را براي همان روز كه مي‌گذرانيد، جزم كنيد.

ïدنبال بهانه نگرديد. همه دلايلي را كه براي ترك سيگار داريد بنويسيد. سپس هر زمان كه احساس ناراحتي كرديد، فهرست خود را مرور كرده و به خودتان يادآوري كنيد. خواهيد ديد كه به هيچ عنوان دليل موجهي براي كشيدن سيگار نخواهيد يافت.

ïاز ديگران كمك بگيريد. اين نشانه ضعف نيست بلكه ياري جستن از خانواده يا دوستان، روانشناس يا مشاور و ديگر افراد باتجربه نشانه عزم راسخ شماست.

ïتسليم شدن پايان راه نيست. اگر دوباره سراغ عادت بد خود رفتيد، آن را به منزله امتحان يك لباس در نظر بگيريد. از اشتباه خود درس گرفته و راهتان را ادامه دهيد.

مثبت‌نگر باشيد. تصور نكنيد كه ترك كردن تنها به معناي كنارگذاشتن سيگار است، بلكه بدست آوردن تمام آن چيزهايي است كه از دست داده بوديد. از حس بويايي و چشايي گرفته تا حس عزت‌نفس!

روشهاي ترك سيگار

روشهاي درماني جايگزين نيكوتين (NRT)

1- چسب‌هاي نيكوتين: اين چسب‌ها داراي مقادير كمي نيكوتين مي‌باشند كه از طريق پوست، به صورت آهسته و پيوسته جذب مي‌شود و مي‌تواند تا حدي به ترك سيگار كمك كند. اما اشتياق ناگهاني به سيگار را از بين نمي‌برد.

2- آدامس‌هاي نيكوتين: در انواع مختلفي وجود دارند و وسيله مؤثري براي دورنگهداشتن شما از ميل ناگهاني براي روشن كردن سيگار مي‌باشند. هر چند نيكوتين موجود در يك آدامس به اندازه يك سيگار نيست اما چون يكباره در دهان رها شده و وارد جريان خون مي‌شود اشتياق ناگهاني آن لحظه خاص را از بين مي‌برد اما نبايد در مصرف آن زياده‌روي كرد.

3- نيكوتين استنشاقي: در اين روش با قرار دادن يك كپسول نيكوتين در درون يك شبه سيگار پلاستيكي مي‌توان ميل شديد به سيگار را با پك زدن به آن برطرف نمود. بطور متوسط 10 پك به يك استنشاق كننده معادل يك پك به سيگار واقعي مي‌باشد و توصيه مي‌شود كه در طول يك دوره سه ماهه آن را بتدريج كنار بگذاريد.

4- اسپري‌ نيكوتيندر بيني: با يك بار اسپري كردن در هر سوراخ بيني مقدار كافي از نيكوتين سطح داخلي بيني را مي‌پوشاند و راهي بسيار سريع و مؤثر براي از بين بردن ميل به سيگار است اما سوزش گلو، سرفه و عطسه از عوارض جانبي آن هستند. در اين مورد نيز توصيه مي‌شود، طي يك دوره سه‌ماهه بتدريج كنار گذاشته شود.

«روشهاي ديگر ترك سيگار»

5- طب سوزني:عليرغم اينكه اين روش هنوز پايه علمي مشخصي ندارد گمان مي‌رود كه باعث تحريك مغز و ترشح مواد شيميايي تسكين دهنده درد شده و ترك مواد مخدر مانند نيكوتين را تسهيل مي‌كند. اما الزاماً بايد با تشخيص و نظارت پزشك متخصص انجام شود.

6- هيپنوتيزم يا خواب مصنوعي:روشي است با هدف تغيير در اعتقادات و طرز تفكر نيمه‌هوشيار در شخص، كه مي‌تواند كمكي براي ترك سيگار در فرد سيگاري شود. در واقع هيپنوتيزم يك نوع كنترل ذهني نيست بلكه نوعي قدرت تلقين است كه بسياري از آن سود جسته‌اند.

7- سيگارهاي گياهي:سيگارهاي بدون تنباكو شامل مخلوطي از گياهان مختلف (مانند ياسمن، شبدر و جين‌سنگ) هستند كه ممكن است تركيبات مطلوبي داشته باشند اما بدليل بوي بسيار تند و بدبو، ناخوشايند و بدليل جرم دي‌اكسيدكربن مضر نيز باشند.

8- سيگارهاي مصنوعي: اين سيگارها نه داراي نيكوتين هستند و نه جرم و نه مونواكسيدكربن و فقط براي افرادي مناسب هستند كه دلشان براي ژست سيگار كشيدن تنگ مي‌شود و هنوز به سيگار اعتياد پيدا نكرده‌اند.

9- روش حساسيت نهفته:اين يك روش روانشناختي يا نوعي انزجار درماني براي قطع سيگار است كه بايد در آن احساسات خوشايند درباره سيگار را جايگزين افكار منفي كرد. ابتدا تصور كنيد كه در حال لذت بردن از سيگار هستيد در همان حال تصويري از خودتان مجسم كنيد كه در آن به طرز وحشتناكي بيماريد و احساس تهوع مي‌كنيد. سپس آن قدر روي آن احساس تهوع تمركز كنيد تا اينكه واقعاً احساس بيماري كنيد، سپس روي اين احساس تمركز كنيد كه آن سيگار را دور انداخته‌ايد.

علائم پس از ترك سيگار

از لحظه‌اي كه سيگار نمي‌كشيد تا 24 ساعت بعد بتدريج بدن شما از نيكوتين پاك مي‌شود. كاهش ضربان قلب و فشار خون، ايجاد مشكلات خواب، بي‌قراري، سرفه، خشكي دهان و سوزش خفيف گلو نشانه‌هاي فيزيكي قطع اعتياد هستند. به طور طبيعي تقريباً سه هفته طول مي‌كشد تا بتوانيد خود را با نشانه‌هاي ترك سيگار وفق دهيد در طول اين مدت تجربه احساساتي نظير اضطراب، ناآرامي، افسردگي، تندخويي و خستگي طبيعي هستند. در اين دوران حفظ آرامش و شكيبايي و توسل به راهكارهاي فوق مي‌تواند كمك‌كننده باشد. بزودي خواهيد ديد كه تمام اين سختي‌ها از بين خواهند رفت.