طی ۱۰ سال گذشته شیوع اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است. بیشترین تعداد مبتلایان به این اختلال را کودکان پنج تا دوازده سال تشکیل می‌دهند. در حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد از این کودکان طی نوجوانی اختلال عملکرد خواهند داشت و ۵۰ درصد از آنان حتی در بزرگسالی نیز علایم این اختلال را نشان می‌دهند.

عملکرد اجتماعی، شغلی و تحصیلی مبتلایان به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی معمولاً دچار آسیب است. به طور معمول با گذشت زمان در کودکان مبتلا علایم بیش‌فعالی و پرتحرکی برطرف می‌شود، اما فقدان توجه و تمرکز همچنان باقی می‌ماند. به علاوه، این اختلال معمولاً با سایر بیماری ها نظیر اضطراب، اختلالات خلقی و مشکلات یادگیری همراه است.

برنامه‌ی درمانی برای هر بیمار مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی باید با توجه به وضعیت او به طور اختصاصی تعیین شود. درمان‌های دارویی و غیردارویی، هر دو برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی توصیه می‌شوند.

● دارودرمانی

. داروهای محرک(Stimulants): داروهایی که معمولاً برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی تجویز می‌شوند، عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

داروهایی که بیش از همه برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند، محرک‌ها هستند. در صورتی که داروهای محرک به درستی مصرف شوند، در ۸۰ درصد از بیماران علایم را کاهش می‌دهند. داروهای این گروه شامل متیل فنیدیت، آمفتامین و پمولین هستند. عوارض ناخواسته، اما شایع این داروها شامل بی‌خوابی، کاهش اشتها، کاهش وزن، سردرد، افزایش فشارخون و تحریک‌پذیری است.

احتمال بروز اختلالات رشد به دنبال مصرف این داروها مورد بحث است. داروهای محرک را باید با معده‌ی خالی مصرف کرد و تجویز آنان در مبتلایان به فشارخون بالا یا اختلالات قلبی عروقی ممنوع است.

داروی محرکی که بیش از همه مورد استفاده‌ی بیماران اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی قرار می‌گیرد و در ضمن بیشتر از سایر داروها روی آن مطالعه شده، متیل فنیدیت نام دارد. در مقام دوم آمفتامین‌ها هستند. متیل فنیدیت شامل اشکال کوتاه، متوسط و طولانی اثر است. پمولین، به دلیل عارضه به اثبات رسیده اختلال عملکرد کبدی آن به عنوان خط اول درمان درنظر گرفته نمی‌شود. در مصرف‌کنندگان این دارو مانیتورینگ کبدی باید صورت گیرد.

اشکال کوتاه اثر (با قابلیت رهش سریع)، اولین داروهایی بودند که مورد استفاده قرار گرفتند. شروع اثر آن‌ها در عرض ۳۰تا۶۰دقیقه است و اثرشان طی ۲تا۶ساعت پایان می‌یابد. اوج اثربخشی بالینی این داروها معمولاً یک تا دو ساعت پس از مصرف مشاهده می‌شود؛

بنابراین در کودکان مدرسه‌ای زمان مصرف دارو در کارایی آن‌ها بسیار موثر است. به دنبال کاهش غلظت پلاسمایی، پس از ۵تا ۶ساعت اثرات دارو از بین می‌روند؛ بنابراین ممکن است تجویز چند دوز دارو طی شبانه روز لازم باشد.

نکته‌ی دیگر آن‌که احتمال سوء‌مصرف در مورد اشکال کوتاه اثر بیشتر است. این مشکلات در مورد اشکال کوتاه اثر، باعث گرایش به تولید اشکال با طول عمر بیشتر شد.

اشکال متوسط الاثر که آهسته رهش نیز نامیده می‌شوند، شروع اثری ظرف مدت ۶۰دقیقه دارند و طول اثر آنان ۶تا ۸ساعت است. اثر طولانی‌تر دارو، نیاز تجدید دوز روزانه را کمتر کرد و به دو دوز در روز رساند. اشکال متوسط الاثر را نمی‌توان جوید یا خرد کرد؛ بنابراین احتمال سوء‌مصرف آنان کم است. هرچند که مطالعات نشان داده‌اند اشکال متوسط‌ الاثر در مقایسه با اشکال سریع‌الاثر اثربخشی کمتری دارند.

طی پیشرفت‌های بعدی صنعت داروسازی اشکال با قابلیت رهش کنترل شده یا اشکال طولانی اثر وارد بازار شدند. این اشکال دارویی شروع اثر سریعی دارند و طول مدت اثر آن‌ها تا ۱۲ساعت است. رضایت بیماران از مصرف اشکال یک‌بار در روز بیشتر گزارش شده است.

اشکال ترکیبی نظیر متیل فنیدیت متادات (شامل ۳۰درصد شکل سریع الاثر و ۷۰درصد آهسته رهش)، ریتالینLAو فوکالینXRنیز در مراحل بعدی به بازار عرضه شدند. اشکال با قابلیت رهش اسموتیک (آزادسازی جداره خارجی در عرض یک ساعت و آزادسازی بقیه بخش ها طی ۵تا ۹ساعت) و نیز برچسب پوستی این ترکیبات نیز در بازار دارویی جهان موجود هستند.

● اگر داروهای محرک جواب ندهند

با تمام این تفاسیر، یک سوم افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی به داروهای محرک پاسخ درمانی مطلوب نمی دهند یا نمی توانند این داروها را تحمل کنند. در صورت بروز چنین وضعیتی، ابتدا داروی محرک دیگری باید قبل از تغییر گروه دارویی جایگزین شود.

 ▪داروهای غیرمحرک (Non-Stimulant)اولین داروی غیرمحرک که از سوی اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی مورد تایید قرار گرفت، آتوموکستین بود. این دارو یک مهارکننده بازجذب نوراپی نفرینی است. آتوموکستین نیز مانند داروهای محرک نباید در مبتلایان به فشارخون بالا یا سایر مشکلات قلبی عروقی تجویز شود. با تجویز روزانه یک یا دو قرص، آتوموکستین در درمان کوتاه و درازمدت بیماران مؤثر است.

در مقایسه با اشکال مختلف متیل فنیدیت، آتوموکستین داروی ضعیف‌تری نیست و در مقایسه، با شکل سریع الاثر این دارو برابر است. عوارض شایع گزارش شده به دنبال مصرف این دارو عبارت‌اند از دیس پپسی، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، دردشکم و سردرد.

لازم به ذکر است که آتوموکستین تنها داروی مورد تأییدFDAدر این زمینه محسوب می‌شود که هشدار در زمینه‌ی بروز افکار و رفتارهای مرتبط با خودکشی در برگه اطلاعات دارویی آن ذکر شده است.

▪ سایر گروه‌های دارویی: سایر گروه‌های دارویی که برای درمان این اختلال تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از داروهای ضدافسردگی، هرچند هنوز برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی مورد تأییدFDAقرار نگرفته‌اند، ولی اثرات آن‌ها در بازجذب نوراپی نفرین و دوپامین کاربردشان را در درمان این بیماری توجیه می‌کند. داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای نظیر دزیپرامین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین برای درمان اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی تجویز می‌شوند.

کلونیدین و گوانفاسین دو داروی کاهنده‌ی فشار خون هستند که در کودکان خردسال مبتلا مورد استفاده قرار می‌گیرند. کلونیدین برای درمان این بیماری مورد تأییدFDAنیست، ولی گوانفاسین به شکل آهسته رهش و یکبار در روز آن، در سپتامبر ۲۰۰۹میلادی مورد تأیید قرار گرفت.

کاربرد اسیدهای چرب امگا ۳در بهبود علایم این بیماری هنوز مورد بحث است.